Nederland kampt naast de coronacrisis al een geruime tijd ook met een wooncrisis. Het woningtekort blijft toenemen en de kooprijzen alsook de huurprijzen blijven stijgen. Om de wooncrisis het hoofd te bieden, hebben bijna alle politieke partijen in hun verziekingsprogramma opgenomen dat er de komende periode flink wat woningen bijgebouwd moeten worden. Het afgelopen jaar zijn er ondanks de coronamaatregelen daarom ook flink wat woning bijgebouwd.
Om het bouwen tijdens de coronacrisis mogelijk te maken, heeft Bouwend Nederland samen met Techniek Nederland het Protocol ‘Samen veilig doorwerken’ opgesteld en op 27 maart 2020 aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties aangeboden. Via de onderstaande link is de meest recente versie (27-01-2021) van het Protocol te downloaden.
https://www.helpdeskcorona-bt.nl/downloads/protocol/
In het Protocol zijn veiligheidsvoorschriften opgenomen op basis waarvan de bouwwerkzaamheden ondanks de coronamaatregelen veilig en verantwoord door kunnen gaan. Dit is echter niet zonder gevaar, want wat nou als de aannemer de veiligheidsvoorschriften niet goed naleeft en de opdrachtgever besmet raakt? Hoe zit het dan met de aansprakelijkheid? En belangrijker nog: wie moet wat bewijzen?
Ingeval de aannemer zich niet aan de veiligheidsvoorschriften houdt en de opdrachtgever daardoor besmet raakt, is de aannemer aansprakelijk voor de schade die de opdrachtgever dientengevolge lijdt. Het is in beginsel aan de opdrachtgever om aan te tonen dat zijn schade het gevolg is van het foute handelen van de aannemer. Met andere woorden: dat er een ‘causaal verband’ bestaat tussen de foute handeling van de aannemer en de schade die de opdrachtgever lijdt.
Artikel 150 Rv bepaalt namelijk dat ‘De partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten of rechten, tenzij uit enige bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van de bewijslast voortvloeit.’ Dit brengt een behoorlijke bewijslast met zich voor de opdrachtgever, omdat de opdrachtgever moet aantonen dat de foute handeling van de aannemer tot de besmetting met de daarbij behorende schade heeft geleid. Knap lastig, vooral vanwege de besmettelijkheid van het coronavirus en het feit dat men het virus overal kan oplopen. De opdrachtgever kan hierdoor in bewijsnood terechtkomen.
Om dergelijke bewijsnoodgevallen op te vangen, is in de rechtspraak de zogenaamde ‘omkeringsregel’ ontwikkeld (zie onder meer HR 26 januari 1996, NJ §996/607 (Dicky Trading II) waarin de Hoge Raad de aanvankelijk voor verkeers- en arbeidsongevallen ontwikkelde omkeringsregel ook van toepassing heeft verklaard bij wanprestatie en onrechtmatige daad). Deze omkeringsregel houdt in dat het causaal verband tussen een onrechtmatige handeling of tekortkoming en de schade wordt vermoed aanwezig te zijn, als er een norm is geschonden die strekt tot voorkoming van een specifiek gevaar en dat gevaar waartegen de norm bescherming biedt, zich heeft verwezenlijkt; het zogenaamde ‘bewijsvermoeden’.
Met andere woorden: als de aannemers de veiligheidsmaatregelen schendt die bescherming beogen te bieden tegen het oplopen van het coronavirus met de daarbij behorende schade en de opdrachtgever door de schending het virus oploopt, wordt het causaal verband tussen de schending en de schade vermoed aanwezig te zijn. De aannemer kan vervolgens aan dit vermoeden tornen door aannemelijk te maken dat de opdrachtgever de schade ook zonder de schending van de veiligheidsmaatregelen zou hebben opgelopen. Lukt het de aannemer niet om het bewijsvermoeden te ontkrachten (de kans waarop behoorlijk groot is als het gaat om het coronavirus), dan is hij verplicht de schade van de opdrachtgever volledig te vergoeden. Dit geldt ook in geval de opdrachtgever zich niet aan de veiligheidsvoorschriften houdt. Daarnaast kunnen veel besmettingen in de bouw tot een bouwstop van overheidswege leiden. Hier is noch de opdrachtgever noch de aannemer bij gebaat.
Het is dus voor zowel de opdrachtgevers als de aannemers raadzaam om het Protocol goed door te nemen en de daarin opgenomen veiligheidsmaatregelen goed na te leven. Vooral ook vanwege het feit dat de gevolgen van het oplopen van het coronavirus (en daarmee dus ook de schade) desastreus kunnen zijn.
In mijn volgende artikel zal ik ingaan op de aansprakelijkheid van de aannemer als werkgever bij schending van de coronamaatregelen.
Heeft u als aannemer of als opdrachtgever aansprakelijkheidsvragen of andere bouwrecht gerelateerde vragen, neemt dan gerust contact met mij op.
