De overheid heeft meerdere instrumenten tot haar beschikking om geldende regels te handhaven.
Welke soorten sancties kent het bestuursrecht?
Het bestuursrecht kent een drietal sancties:
- Bestuurlijke sancties;
- Herstelsancties en
- Bestraffende sancties.
Naast deze sancties is soms een strafrechtelijke sanctie mogelijk door het Openbaar Ministerie en de strafrechter. Deze valt echter niet onder het bestuursrecht en wordt hier buiten beschouwing gelaten. Het is niet mogelijk voor dezelfde overtreding zowel bestuurlijk als strafrechtelijk bestraft te worden.
Bestuurlijke sancties
Wanneer een voorschrift zoals een subsidievoorwaarde niet is nageleefd, dan kan de overheid de aanspraak op subsidie ontzeggen of extra voorwaarden stellen.
Instrumenten gericht op herstel
De herstelsancties die de wet – de Algemene wet bestuursrecht – kent, zijn de last onder dwangsom en de last onder bestuursdwang. Bij een last onder dwangsom wordt de overtreder gedwongen een overtreding te beëindigen onder dreiging een dwangsom te verbeuren. Het is de meest ingezette herstelsanctie.
Bij een last onder bestuursdwang wordt de overtreder verplicht een overtreding te beëindigen en als hij dat niet doet, doet de overheid dat zelf, op kosten van de overtreder. Bestuursdwang kan in spoedeisende situaties worden toegepast, in het uiterste geval zelfs zonder dat het besluit tot toepassing van bestuursdwang is bekendgemaakt.
In de meeste gevallen wordt de dwangsom of bestuursdwang aangekondigd met een voornemen tot oplegging ervan. Hiertegen kan een zienswijze worden ingediend. Als de voorgenomen sanctie hierna toch definitief wordt, is binnen 6 weken bezwaar mogelijk. Deze termijn is belangrijk. Wanneer deze ongebruikt verstrijkt wordt de last definitief. Wanneer dan uiteindelijk dwangsommen worden verbeurd of wanneer kosten van bestuursdwang worden verhaald, dan is daar weliswaar ook bezwaar tegen mogelijk maar de last zelf is dan onaantastbaar. Het kan dan alleen nog maar gaan over de vraag of al dan niet gevolg is gegeven aan de last. Er is in dat stadium ook maar weinig ruimte voor een evenredigheidstoetsing.
Bestuurlijke boete
Een bestuurlijke boete is een bestraffende sanctie. De bedoeling is niet om tot herstel te komen van de overtreding maar om leed toe te voegen. De zin hier weer van is vergelding van de fout. Ook gaat van een straf een preventieve werking uit, niet alleen richting de overtreder.
Ook de bestuurlijke boete wordt vaak aangekondigd met een voornemen bestuurlijke boete. Een zienswijze is dan mogelijk. Mocht de boete opgelegd worden, dan is binnen 6 weken bezwaar mogelijk. Een bezwaargrond kan zijn dat geen boete mag worden opgelegd wanneer verwijtbaarheid ontbreekt. Na bezwaar staat de mogelijkheid van beroep en hoger beroep open bij de bestuursrechter.
Moet de overheid altijd handhaven?
Wanneer regels zijn overtreden moet de overheid handhaven. Er geldt een beginselplicht tot handhaving. Het is in het algemeen belang dat regels worden gehandhaafd en dat tegen overtredingen wordt opgetreden. Elk handelen van de overheid, en dus ook handhaving, moet wel voldoen aan het evenredigheidsbeginsel. Het mag niet onevenredig zijn. Dat is het niet zomaar. Handhavend optreden is alleen onevenredig als in het concrete geval zodanige omstandigheden spelen dat het algemeen belang dat juist gediend is met handhaving daarvoor moet wijken. Zo’n geval kan zich voordoen bij concreet zicht op legalisatie, maar ook andere omstandigheden kunnen leiden tot het oordeel dat er een bijzonder geval is. Naast het evenredigheidsbeginsel kan ook het gelijkheidsbeginsel of het vertrouwensbeginsel aanleiding zijn om af te zien van handhaving.
Waarom hulp van een bestuursrecht advocaat?
Wij hebben ruime ervaring op het gebied van bestuurlijke handhaving. Wij kunnen u helpen met:
- een zienswijze indienen;
- bezwaar en beroepsprocedures tegen bestuurlijke sancties;
- advies en strategiebepaling.
Wij toetsen de handhaving van het overheidsorgaan aan de geldende regelgeving maar ook aan beleidsregels en aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
Het is raadzaam om al in een vroeg stadium hulp in te schakelen van een ervaren advocaat, bij voorkeur al in de zienswijzefase. Wanneer eenmaal een last onder dwangsom of last onder bestuursdwang is opgelegd dan wordt altijd enig risico gelopen op het verbeuren van de dwangsom en het uitvoeren van de bestuursdwang door de overheid.
Contact
Heeft u een besluit tot oplegging van een last onder dwangsom, tot een last onder bestuursdwang of een bestuurlijke boete ontvangen of een voornemen daartoe? Neemt u dan vrijblijvend contact met mij op.
